آرامگاه خواجه ربیع

در شمال غربی مشهد در انتهای خیابان خواجه ربیع آرامگاه با شکوه خواجه ربیع واقع است. این بنا به توصیه شیخ بهایی توسط شاه عباس صفوی در نیمه اول قرن هجری ساخته شده است.

نام خواجه ربیع در تاریخ ربیع بن خثیم است. او از طایفه بنی‌اسد و ساکن کوفه، از زمره زهّاد هشتگانه صدر اسلام و تابعین (کسانی که صحابه پیامبر را درک کرده‌اند) و همچنین از یاران و سرداران حضرت علی بوده است. وی از اصحاب پیغمبر اسلام و نیز از سرداران سپاه ۱۱ حضرت علی (ع) بوده است. وی ضمن ارادت به حضرت علی ظاهراً از خویشان معاویة بن ابوسفیان هم بوده است، بنابراین در سال‌های پایانی خلافت حضرت علی و بروز اختلاف میان ایشان و معاویه، به قصد انزوا و دوری از نزاع طرفین عراق را به قصد ایران و خراسان ترک کرده است. خواجه ربیع در سال‌های پایانی عمر ساکن شهر نوغان (مرکز ولایت توس در آن زمان) شده و بالاخره در سال ۶۳ ه‍. ق یا به روایتی دیگر در سال ۶۱ درگذشته و در یک فرسنگی شمال نوغان دفن گردیده است. مشهور است که امام رضا هنگام سفر به خراسان در سال‌های ۲۰۰ تا ۲۰۳ ه‍. ق قبر خواجه را زیارت کرده‌اند.

مقبره خواجه ربیع بنایی باشکوه در باغی وسیع و مصفا، بر کناره کشف رود و در حاشیه شمالی شهر مشهد واقع است. این مقبره دارای گنبدی به ارتفاع ۱۸ متر بر روی بنایی چهار ایوانی است. گنبد بنا دو پوششه و پوشیده از کاشی‌های زیبای فیروزه‌ای و درون بنا هم مزین به نقاشی‌های طلایی رنگ است.

طرح آرامگاه در نمای بیرونی هشت ضلعی و در درون چهار ایوانی است. از انتهای ایوان‌های اضلاع بزرگ راهروهایی به درون باز شده‌اند. بر فراز بنا گنبد فیروزه‌ای رنگ قرار گرفته است که ارتفاع گنبد تا کف ۱۸ متر می‌باشد.