در طول زمان با توجه به گسترش جمعیت و کم شدن جمعیت روستایی که منجر به شهرنشینی و زندگی ماشینی شد، رفته‌رفته محیط‌زیست هم دچار تهدیداتی از قبیل: حجم زیاد زباله‌های شهری، قطع درختان و از بین رفتن پوشش گیاهی، آلوده شدن آب‌ها، وارد شدن مواد شیمیایی در محیط‌زیست و ... شد. با توجه به چنین وضعیتی حیوانات، پرندگان به‌مرورزمان منقرض می‌شدند اینجا بود که دولت‌ها به فکر افتادند تا مناطقی را به‌عنوان پارک‌های ملی در نظر بگیرند
تعاریف پارک‌های ملی
تعریف رسمی «پارک ملی» از دیدگاه سازمان حفاظت محیط‌زیست: «مناطق طبیعی به نسبت وسیع و دارای ویژگی‌های خاص و اهمیت ملی به لحاظ زمین‌شناسی، بوم‌شناسی، جغرافیای زیستی و چشم‌انداز، باهدف‌های حفظ وضعیت زیستی و طبیعی، بهبود جمعیت گونه‌های جانوری و رویشگاه‌های آموزشی، پژوهشی و گردشگری در طبیعت به شمار می‌آیند. به‌منظور حفاظت بنیادی از تنوع زیستی، ذخایر ژنتیکی، یکپارچگی اکولوژیک و چشم‌اندازها، فعالیت‌های مرتبط با بهره‌برداری‌های مصرفی و مسکونی در این مناطق مجاز نیست. به همین دلیل، برای پارک‌های ملی پشتوانه قانونی حفاظتی مستحکم‌تری نسبت به سایر مناطق حفاظت‌شده پیش‌بینی‌شده است».
پارک‌های ملی ایران، یکی از مناطق چهارگانه حفاظت محیط‌زیست ایران است. که شامل: پارک ملی (چشم‌اندازهای طبیعی دارای اهمیت ملی و جهانی)، اثر طبیعی ملی (پدیده‌ها یا مجموعه‌های گیاهی جانوری کم‌نظیر)، پناهگاه حیات‌وحش (زیستگاه‌های نمونه جانوران وحشی)، منطقه حفاظت‌شده (اراضی ویژه زیست‌محیطی)، علاوه بر این‌ها منطقه شکارممنوع برای ترمیم جمعیت جانوری اختصاص داده می‌شود.
" پارک‌های ملی هر کشوری در رابطه با مراحل مختلف توسعه اقتصادی- اجتماعی نقش‌های مختلفی را برعهده‌گرفته‌اند. به‌طور مثال، در برخی از کشورها مدیریت عمده سیستم‌های پارک ملی روی حمایت از حیات‌وحش و زیست‌گاه‌ها متمرکز است که باعث جذب گردشگر نیز می‌شود."
"پارک ملی به محدوده‌ای از منابع طبیعی کشور اعم از جنگل، مرتع، بیشه‌های طبیعی، اراضی جنگلی، دشت و آب و کوهستان گفته می‌شود که نمایانگر نمونه‌های برجسته‌ای از مظاهر طبیعی ایران است و به‌منظور حفظ همیشگی وضع زندگی و طبیعی آن و همچنین ایجاد محیط مناسب برای تکثیر و پرورش جانوران وحشی و رشد آنها در شرایط کاملاً طبیعی تحت حفاظت قرار میگیرد."
امید آن است که همه افراد جامعه احساس مسئولیت کرده و خود را حافظ محیط‌زیست و حیات‌وحش خود بداند، چراکه این‌یک اعظم ملی را می‌طلبد. در فرصت پیش رو با تعدادی از پارک‌های ملی ایران آشنا می‌شویم.
پارک ملی گلستان
این پارک با حدود 92 هکتار مساحت در 30 کیلومتری شهر گالیکش از توابع شهرستان مینودشت در استان گلستان واقع‌شده است. پارک ملی گلستان به لحاظ داشتن گونه‌های نادر و منحصربه‌فرد و منابع آبی از اهمیت زیادی برخوردار است که می‌توان به عقاب طلایی، جغد، دارکوب، بز، قوچ اوریال، خرس قهوه‌ای، پلنگ، گربه جنگلی، قرقی و سینه‌سرخ و ... اشاره کرد.
این پارک از قدیمی‌ترین پارک‌های ملی جهان به‌حساب می‌آید و به‌عنوان یک ذخیره‌گاه مهم زیست‌گاهی در جهان مطرح است.
گونه های جالب جانوری در پارک ملی گلستان
گونه های جالب جانوری در پارک ملی گلستان
گونه های جالب جانوری در پارک ملی گلستان
پارک ملی دریاچه ارومیه
این پارک که بعد از مرداب انزلی، زیباترین زیستگاه طبیعی جانوران در ایران به شمار می‌آید انواع پوشش گیاهی و درختی مثل: آویشن، جو وحشی، خوشک، دم‌اسبی، زنبق، شنگ، شیرخشت، شقایق، فرفیون، علف شور، گوجه وحشی و ... وجود دارد. علاوه بر این‌ها از گونه‌های جانوری آن می‌توان به قوچ، گوزن زرد ایرانی، موش صحرایی، پلنگ ایرانی، میش ارمنی، و پرندگان همچون تنجه، فلامینگو، پلیکان، کاکایی، مرغ آتش و ... اشاره کرد. این پارک با مساحت 464 هزار و 56 کیلومتر بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرارگرفته است.
پارک ملی لار در تهران
این منطقه دارای ارتفاعات فوقانی مرطوب سرد و برف‌گیر است، که همین امر دارای اهمیت زیاد و ویژگی منطقه به‌حساب می‌آید که زیستگاه مناسبی از گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری را ایجاد کرده است. در فصل‌های مختلف سال پذیرای بسیاری از پرندگان مهاجر از قبیل: کبک و کبک دری، باکلان، حواصیل سفید و خاکستری، انواع عقاب و ... است. علاوه بر این‌ها از پستانداران می‌توان به کل و بز، قوچ و میش البرز مرکزی، پلنگ، گرگ، خرس، گراز، روباه و شغال اشاره کرد. لازم به ذکر است گونه‌های خزندگان، دوزیستان و آبزیان مانند: افعلی البرزی، افعی دماوند، بزمجه، مارمولک، قورباغه و آبزی معروف و منحصربه‌فرد قزل‌آلای خال قرمز در این زیستگاه یافت می‌شود.
طبیعت زیبای پارک ملی لار تهران
گونه های جانوری در پارک ملی لار تهران
گونه های جانوری در پارک ملی لار تهران
پارک‌های ملی ایران به این سه منطقه خلاصه نشده، به دلیل کمبود وقت تعدادی از آنها را فقط نام می‌بریم:
کلاه قاضی، قمیشلو، کویر سمنان، سرخه‌حصار، خبر، کیاسر، خجیر، ساری گل، تنگ صیاد و ... که در فرصت‌های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.
