تالاب به محل عمومی گفته می‌شود که عامل اصلی تشکیل آن آب است، و زمانی به وجود می‌آید که پهنه آبی کم‌عمق روی سطح زمین را پوشانده باشد. تعریفی که در کنوانسیون جهانی حفاظت از تالاب‌ها (کنوانسیون رامسر) آمده است بدین شکل است:
«مناطقی پوشیده از مرداب، باتلاق، لجن‌زار یا آبگیرهای طبیعی و مصنوعی اعم از دائمی یا موقت که در آن آب‌های شور یا شیرین به‌صورت راکد یا جاری یافت می‌شود، ازجمله شامل آبگیرهای دریایی که عمق آنها در پایین‌ترین حد جزر از شش متر تجاوز نکند». پس با توجه به تعریف گفته‌شده تالاب‌ها شامل انواع زیستگاه‌هایی نظیر دریاچه‌ها، کرانه‌های ساحلی، رودخانه‌ها، جنگل‌های حرا، لجن‌زارها و حتی آبسنگ‌های مرجانی می‌شود. البته ناگفته نماند تا بدین جا بحث ما در مورد تالاب‌های طبیعی موجود در طبیعت بود. تالاب‌های مصنوعی هم وجود دارد که دست‌ساز بشر است ازجمله آنها می‌توان به آب بندانها، حوضچه‌های پرورش ماهی، اراضی تحت کشت آبی، حوضچه‌های استحصال نمک، بستر شنی رودخانه‌ها، کانال‌های آب و مخازن ذخیره آب در پشت سدها اشاره کرد که هرکدام فراخور نیازی ایجادشده است.
اگر بخواهیم از ارزش تالاب‌ها سخن بگوییم حتماً موارد زیر از اهمیت زیادی برخوردار است:
مولد بودن محیط تالاب‌ها بسیار مهم است به‌عنوان‌مثال: یکی از محصولات مهم در سطح جهان که مورداستفاده نیمی از مردم جهان قرار میگیرد برنج است که در چنین محیطی به عمل می‌آید.
مهم‌ترین نقشی که در این اکوسیستم وجود دارد با فراهم ساختن آب، قابلیت زادآوری آن است که همین امر باعث بقای گونه‌های بی‌شماری از گیاهان و جانوران می‌شود. اگر توجه داشته باشید تالاب‌ها چتر حمایتی خود را روی تجمع بسیاری از گونه‌های پرندگان، پستانداران، دوزیستان، ماهیان، خزندگان و بی‌مهرگان را دارند. تالاب‌ها به‌مانند یک ذخیره‌گاه بسیار مهم و باارزش از مواد ژنتیکی (وراثتی) گیاهی نیز به‌حساب می‌آیند.
تا به اینجا سخن کوتاهی در مورد ارزش تالاب ها گفتیم اما تأثیر متقابل اجزای فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی یک تالاب بر روی آب، خاک، گیاهان، جانوران و عملکردهای حیاتی یک تالاب را نمی توان نادیده گرفت، مثلاً: حفاظت در مقابل طوفان و کاهش تخریب سیل، ذخیره‌سازی آب، نگه‌داری خط ساحلی و مهار فرسایش، تزریق مجدد آب‌های زیرزمینی، تخلیه آب‌های زیرزمینی (به صورتی که به آب‌های سطحی تبدیل شوند)، رسوبات و دیگر آلودگی‌ها و تعدیل آب‌وهوای منطقه از مباحث مهم در مورد تالاب‌ها است.
ازنقطه‌نظر کارشناسان امر، تالاب‌ها دارای ارزش اقتصادی مهمی هستند، که می‌توان از حمل‌ونقل و کاربردهای تفریحی و گردشگری، آبزی‌پروری، حفظ ذخایر گیاهی و جانوری، تأمین آب، تولید محصولات کشاورزی، تولید چوب، تولید مواد لجنی و گیاهی و ... نام برد.
به‌واسطه اینکه فلات ایران بیش از 80 درصد از خاک ایران را شامل شده، تنوعی از چشم‌اندازهای کوهستانی، کوهپایه‌ای، دشتی، کویری و ... را به دنبال خود دارد و همین ویژگی باعث شده کشور ایران در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان دارای میکرو اقلیم‌های متنوعی شود ازجمله:: اقلیم‌های خیلی سرد تا گرم و از خیلی مرطوب تا خیلی خشک. وجود دریای وسیع در شمال و جنوب، پستی‌وبلندی‌های فراوان و ... باعث شده انواعی از تالاب‌ها در ایران شکل بگیرد، از جنگل‌های مانگرو (حرا) و صخره‌های مرجانی گرفته تا دریاچه‌های کوهستانی و دشت‌های شور کویری.
ایران دارای تالاب های بین المللی بسیار خوب و مهمی است که در زیر اسامی آنها آمده است:
گلستان : تالاب‌های آلا گل، آلما گل، آجی گل
گیلان: مجموعه تالاب انزلی، بندر کیاشهر و دهانه سفیدرود
سیستان و بلوچستان: کلاب انتهای جنوبی هامون پوزک، هامون صابری و هامون هیرمند
هرمزگان: دهانه رودهای گز و حرا
خوزستان: شادگان و خورالامیه و خور موسی
فارس: دریاچه پریشان و دشت ارژن
اصفهان: گاوخونی
و دیگر تالاب ها که در استان های مختلف هستند، مانند: دهانه رودهای شور، شیرن و میناب، آب‌بندان های فریدون‌کنار، از باران و سرخ‌رود، گمیشان، دریاچه قویی، تالاب‌های خلیج گواتر و حور باهو، ، قوریگل، ارومیه، ، شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان، نیریز و کمجان، ، شیدور، تالاب‌های شور گل و یادگارلو و دورگه سنگی. ، امیرکلایه.
همانطور که می بینید بیشتر شهرهای ایران دارای تالاب های بسیار زیبایی هستند به طوری که مسافران و گردشگران زیادی در برنامه سفر خود دیدن از این تالاب ها را از دست نمی دهند چون تعدادی از این تالاب به منطقه تفریحی و گردشگری تبدیل شده است. بدیهی است به هر کدام از این استان ها سفر کنید جاذبه های فراوانی دارند که می توانید از آن ها دیدن کنید، پس قبل از سفر به فکر رزرو هتل خود باشید.
تالاب بختگان استان فارس
تالاب بختگان استان فارس
تالاب گاوخونی استان اصفهان
تالاب گاوخونی استان اصفهان
همراه ما باشید تا با تالاب انزلی و شادگان بیشتر آشنا شوید:
مجموعه تالاب انزلی
تالاب انزلی که به به آن بهشت اروپایی ایران نیز گفته می شود در زمستان میزبان انواع پرنده های دریایی مانند: قوهای سفید، اردک، مرغابی، غاز، چنگر و بسیاری از پرندگان مهاجر است. وجود نیزارها، لاله های دریایی و نیلوفرهای آبی شما را به تماشای صحنه های بی نظیر فرا می خواند. به باور بسیاری از کارشناسان محیط زیست این تالاب از بزرگ ترین و جالب ترین تالاب های دنیا به شمار می آید.
این تالاب در اثر پس‌روی دریای خزر و افت‌وخیزهای دریایی پدید آمده و منجر به جداسازی آن از دریا شده است. تالاب انزلی وسعت نسبتاً وسیعی دارد و حجم آب این تالاب ارتباط مستقیم به فصول پرآبی و کم‌آبی دارد. آب این تالاب از 11 رود اصلی و 30 رود فرعی تأمین می‌شود که پس از آبیاری مزارع و شالیزارها به تالاب ریخته می‌شوند. یکی از ویژگی‌های این تالاب این است که از دید جهانگردی و سیاحتی، یکی از جاذبه‌های مهم در استان گیلان به‌حساب می‌آید. یکی از مفرح ترین لحظات سفر به این تالاب قایق سواری در پهنه مرداب این منطقه زیباست.
تالاب انزلی استان گیلان
تالاب انزلی استان گیلان
تالاب انزلی استان گیلان
تالاب بین‌المللی شادگان
تالاب شادگان در جنوب غربی ایران و در جنوب شهر شادگان در استان خوزستان قرار دارد. در همایش تالاب‌های جهانی که محل برگزاری آن در رامسر بود تصمیم بر این شد که سه تالاب شادگان، خور موسی و خور الامیه با عنوان تالاب شادگان معرفی و موردحمایت و حفاظت قرار گیرد. این تالاب مرکز تکثیر طبیعی بزرگی است که علاوه بر ماهیان تالاب، ماهی‌های رودخانه‌های بهمن‌شیر، کارون و جراحی نیز از این مکان جهت تخم‌ریزی استفاده می‌کنند. این تالاب به دلیل پناهگاه قابل‌توجه از پرندگان مهاجر از اهمیت ویژهٔ برخوردار است. لازم به ذکر است بگوییم، تالاب شادگان دارای حدود 16 میلیون تن پوشش گیاهی مانند: چولان، لویی، نیلوفر آبی، سوروف، گز و ... می‌باشد. یکی از بعدهای اقتصادی این تالاب استحصال 15 هزار تون ماهی است و این در صورتی است که بر اساس برآورد به‌عمل‌آمده توسط شیلات از مجموع سکوهای دریایی کشور 17 هزار تن ماهی استحصال می‌شود. به دلیل موقعیت جغرافیایی اکوسیستم و زیستگاه دائمی و موقت و تعداد بسیار زیاد پرندگان آبزی و کنار آبزی، این تالاب به بزرگترین مرکز توریستی خاورمیانه تبدیل خواهد شد.
نمونه‌های جانوران در این تالاب: در بررسی‌های به‌عمل‌آمده 200 گونه از حیات‌وحش شامل: پرندگان، دوزیستان، خزندگان، پستانداران به‌صورت موقت یا دائم در این تالاب زندگی می‌کنند.
دوزیستان شامل: قورباغه دو گونه، وزغ، لاک‌پشت خزر، لاک‌پشت سه چنگالی فراتی، مارها با سه گونه.
پرندگان: چنگر، اردک مرمری، فلامینگو، غاز خاکستری، اردک سرسفید، حواصیل زرد، تنجه، انواع کاکائی، سار خروس کولی، گیلانشاه خالدار، خوتکا و ...
تالاب شادگان استان خوزستان
تالاب شادگان استان خوزستان
حفظ و نگه داری از این گنجیه های محیط زیست (تالاب ها) برعهده همه افراد یک جامعه است. امید آن است که با مدیریت و بهره وری صحیح بتوانیم از آلودگی و خشک شدن آنها جلوگیری کنیم.
